Landen in heel Europa komen in actie om inwoners tegemoet te komen nu de energierekening naar ongekende hoogte stijgt. De Britten stellen nu een prijsplafond in. De energieprijs wordt zo kunstmatig laag gehouden. Ook in Nederland zijn partijen voor een maximumprijs. "Dit is om een crisis te voorkomen."

Als er niet wordt ingegrepen, zou de prijs voor een gemiddeld Brits huishouden de komende maand met 80 procent stijgen. Dat zou neerkomen op 100 euro per maand aan extra energiekosten.

De Britse toezichthouder stelt elk half jaar een maximumprijs vast voor gas en elektriciteit. Volgende maand zou de prijs stijgen naar ruim 3500 pond op jaarbasis. Dat is zo'n 4000 euro. Voor veel Britten is dat al te gortig en de verwachting is dat de prijzen nog verder zullen stijgen deze winter. Daarom grijpt de Britse overheid in en stelt een prijsplafond in op 2500 pond.

Het betekent dat mensen nog altijd hoger uit kunnen komen dan dit bedrag, maar het kan ook lager zijn. De prijs is gebaseerd op de gemiddelde prijs die Britten jaarlijks kwijt kunnen zijn aan hun energierekening. 

"Dit doet de regering om de Britten te redden, om een crisis te voorkomen", zegt correspondent Anne Saenen. Ook mensen met middeninkomens maken zich nu zorgen over de prijsstijgingen, zegt Saenen. "Het werkt in alle prijzen door. Zo gaan de kosten van de crèche van mijn kind omhoog met 150 pond per maand. Als reden geven ze de hogere energieprijs."

Een bevriezing van de energieprijs geeft duidelijkheid, toch verzacht deze maatregel maar ten dele. Het bedrag ligt nog altijd twee keer hoger dan de prijzen van vorig jaar.

Elk huishouden krijgt vanaf oktober ook een half jaar lang maandelijks 75 euro korting op de energierekening. Energiebedrijven verwerken de korting op de factuur. Dit was al beloofd door de vorige regering.

De armste acht miljoen huishoudens krijgen nog eens 750 euro extra. Ook Britten met een pensioen krijgen nog een extraatje. "Dat is hier heel welkom. De problemen zijn nog groter dan in Nederland", zegt Saenen. "Het sociale vangnet is in Groot-Brittannië veel kleiner, dus mensen komen sneller in armoede terecht."  

De maatregel gaat twee jaar gelden, tot 2024. Dat jaar zijn er ook verkiezingen. De plannen heeft Liz Truss, de nieuwe premier van Groot-Brittannië, vandaag bekendgemaakt.

Er klinkt ook kritiek. Rijke mensen profiteren relatief het meest, omdat zij meer uitgeven aan het verwarmen van een groter huis. Ook zit er een behoorlijk prijskaartje aan. De kosten van het pakket bedragen 150 miljard euro en dat zal ergens vandaan moeten komen.

In Nederland speelt de discussie over een prijsplafond voor de energierekening ook. In de Tweede Kamer zijn grote zorgen over de betaalbaarheid van de energierekening en de problemen die dat voor veel gezinnen gaat opleveren.

GroenLinks en PvdA presenteerden afgelopen week daarom het plan voor het maximeren van de energierekening voor een periode van een half jaar. Zij stellen voor om de prijs van de energierekening vast te zetten op het verbruik van een gemiddeld gezin in januari 2022. Dat zou bij een gemiddeld gas- en elektriciteitsverbruik van een gemiddeld huishouden een maximum opleveren van 239 euro per maand.

Het verschil met de marktprijs van gas en elektriciteit wordt dan door de overheid bijgepast. Voor alles boven die gemiddelde verbruikte hoeveelheid gas en energie moeten consumenten wél de marktconforme prijs betalen.

De uitvoering in dit plan ligt vooral bij de energiebedrijven. Hoeveel het gaat kosten is niet precies duidelijk, maar het zal in de miljarden euro’s lopen.

De twee linkse partijen zullen dit plan voorstellen na Prinsjesdag tijdens het debat over de begroting voor volgend jaar, de Algemene Politieke Beschouwingen.

Uit een rondgang langs de coalitiepartijen, waarvan in elk geval één noodzakelijk is voor een meerderheid in de Tweede Kamer, blijkt dat er vooralsnog weinig enthousiasme is voor het plan. Er wordt getwijfeld aan de uitvoerbaarheid en of het wel terechtkomt bij groepen die het hardst nodig hebben. Toch gooien de partijen de deur niet helemaal dicht.

Frankrijk: De prijzen voor zowel elektriciteit als gas worden hier ook kunstmatig laag gehouden door de overheid. Tot het eind van het jaar mocht de prijs maximaal met 4 procent stijgen. De maatregel zou aflopen, maar het plan is om ook in 2023 de prijs maar beperkt te laten stijgen.

Italië: Energiemaatschappijen moeten 25 procent extra belasting betalen over hoge woekerwinsten die ze nu behalen. Met de maatregel worden burgers gecompenseerd. Zo krijgen huishoudens korting op de energierekening. Ook mogen energiebedrijven contracten niet meer openbreken en de prijs verhogen. Dit geldt tot 30 april 2023. Kwetsbare inwoners, zoals ouderen boven de 75 jaar, gaan vanaf volgend jaar een lage gasprijs betalen.

België: Het land verlaagt de btw op gas en elektriciteit van 21 naar 6 procent. Lage inkomens betalen een lager tarief voor energie ('sociaal tarief') en elk huishouden krijgt een verwarmingspremie van 100 euro.

Duitsland: Ook onze oosterburen verlagen het btw-tarief voor gas. Inwoners krijgen 300 euro als tegemoetkoming en er zijn andere verzachtende maatregelen van kracht.

Spanje: De overheid kiest er ook voor om de btw te verlagen. Ook worden, net als in Italië, de enorme winsten van energiebedrijven afgepakt. Ook zit een jaar lang een maximumprijs op gas.

... en Nederland: De btw op gas en elektriciteit is verlaagd. Ook de energiebelasting op elektriciteit is voor 2022 verlaagd (dat scheelt gemiddeld 545 euro per jaar) en ongeacht het verbruik krijgen huishoudens nog eens 225 euro korting in verband met een verhoogde belastingteruggave. Huishoudens met een laag inkomen krijgen een extra eenmalige energietoeslag van ongeveer 1300 euro.

Altijd weten wat er speelt? Download de gratis RTL Nieuws-app en blijf op de hoogte.